Choroby dróg żółciowych i woreczka żółciowego

Choroby dróg żółciowych to przede wszystkim kamica żółciowa i jej powikłania. Dużą grupę stanowią również nowotwory dróg żółciowych, pęcherzyka żółciowego i brodawki dwunastniczej większej. Większość z tych schorzeń charakteryzuje się utrudnieniem odpływu żółci i powstającym w wyniku tego zastojem żółci.

Kamica żółciowa (cholelithiasis) definiowana jest jako obecność złogów, popularnie określanych kamieniami, w żółci. Wyróżnia się kamicę pęcherzyka żółciowego, kiedy złogi występują tylko w pęcherzyku oraz kamicę przewodową, kiedy złogi stwierdzane są w przewodach żółciowych. W 95% przypadków kamicy przewodowej towarzyszy kamica pęcherzyka żółciowego. W zależności od budowy chemicznej złogów wyróżnia się złogi cholesterolowe, barwnikowe, bądź mieszane. Złogi cholesterolowe częściej tworzą się u kobiet niż u mężczyzn (czterokrotnie), u pacjentów obciążonych czynnikami genetycznymi, chorujących na cukrzycę, hipertriglicerydemię, mukowiscydozę, osób otyłych, leczonych fibratami lub estrogenami. Natomiast złogi barwnikowe częściej powstają u pacjentów z marskością wątroby, chorobą Leśniowskiego-Crohna, niedokrwistością hemolityczną, przy całkowitym żywieniu pozajelitowym.

Objawy kamicy są podobne niezależnie od rodzaju złogów. Napad choroby charakteryzuje się występowaniem ostrego bólu (tzw. kolka żółciowa) pojawiającego się często po spożyciu tłustych pokarmów, które stymulują produkcję i wydzielanie żółci. Towarzyszą temu nudności, wymioty, zgaga i inne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. W przypadku zamknięcia ujścia przewodów żółciowych występuje zatrzymanie odpływu żółci, które skutkuje żółtaczką i świądem skóry. Ponadto chory zauważa odbarwione stolce i bardzo ciemny mocz. Przy uciśnięciu prawej okolicy podżebrowej występują bóle.

Rozpoznanie ustala się wykonując badanie USG jamy brzusznej. W badaniach laboratoryjnych występuje zwiększona aktywność enzymów ALT, AST, ALP, amylazy, lipazy w surowicy krwi oraz hiperbilirubinemia.

Leczenie opiera się na podawaniu leków przeciwbólowych i rozkurczowych, których zadaniem jest złagodzenie dolegliwości i umożliwienie wydalenia kamieni z dróg żółciowych do przewodu pokarmowego. Przy powtarzających się napadach kolki żółciowej przeprowadza się usunięcie pęcherzyka żółciowego (operacyjnie lub laparoskopowo), litotrypsję (kruszenie kamieni), zabieg endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW), który umożliwia jednocześnie usunięcie kamieni i/lub nacięcie brodawki zwieracza, a przez to usunięcie przeszkody stojącej na drodze odpływu żółci.

Powikłaniem kamicy żółciowej są stany zapalne dróg żółciowych. Występują one w wyniku zaburzenia odpływu żółci, obrzęku błony śluzowej przewodów żółciowych, infekcji bakteryjnej spowodowanej zastojem żółci. Zależnie od umiejscowienia procesu zapalnego wyróżnia się ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego i ostre zapalenie dróg żółciowych.

Przyczyną zastoju żółci i innych niecharakterystycznych dolegliwości ze strony jamy brzusznej mogą być też nowotwory takie jak rak pęcherzyka żółciowego, rak dróg żółciowych, rak brodawki Vatera. Część z nich jest powikłaniem przewlekłego stanu zapalnego toczącego się w drogach żółciowych i pęcherzyku w wyniku podrażnienia śluzówki przez złogi żółciowe czy też niektóre choroby jelit.